Chaves dunha aula sustentábel

O obxectivo dunha aula sustentábel é aforrar o máximo de enerxía posible, minimizar o impacto no ambiente, e fomentar a circularidade de todos os materiais e recursos que se usan a diario para estudar e aprender.

As aulas sustentábeis buscan, a través dos 5 eixos, conseguir solucións máis beneficiosas para o planeta e que estas redunden no benestar das e os escolares.

Á hora de planificar os espazos da aula hai que reflexionar sobre os materiais que se necesitan a diario, os residuos que se xeran ao longo da xornada, en maximizar a enerxía que se usa: lámpadas, proxector, ordenadores, etc. dar mostras de consumo responsábel, etc. á vez que se adapta aos novos tempos e ás novas metodoloxías activas que poñen ao alumnado no centro da súa aprendizaxe.

Os 5 eixos dunha aula sustentábel

A continuación, pasamos a ver con máis detalle cada un destes 5 eixos que nos ofrecen chaves que ter en conta para converter a nosa aula nunha aula sustentábel:

1. REDUCIÓN E OPTIMIZACIÓN DA AUGA

A auga é un recurso escaso que hai que coidar e que non se pode malgastar, pois non é renovábel como tal, xa que o planeta só ten un 2,5 % aproximado de auga doce fronte ao 97,5 % de auga salgada correspondente aos océanos.

Para facer fronte ao cambio climático e garantir un consumo racional de todos os recursos empregados a diario, debemos economizar e optimizar os usos que damos á auga e aos distintos materiais e recursos empregados a diario nas aulas:

• Xestión da auga nos aseos e o comedor: Instalar melloras naquelas áreas de uso común: nos aseos, instalando aireadores e outros sistemas economizadores en billas e cisternas conséguese reducir o consumo de auga ata nun 50 %.
• Reservar a auga empregada no comedor ou no patio para regar as plantas, minimizando o seu gasto. Se se instalan depósitos, no patio, que almacenan a auga da chuvia, pódese aproveitar a auga para as manualidades artísticas, a rega de plantas, refrescar o patio, etc.

2. ENERXÍA EFICIENTE

Unha enerxía eficiente é aquela que fornece sen desaproveitar o seu potencial, é dicir, a que obtén os mellores resultados empregando a menor cantidade posíbel de enerxía.

Para asegurar a eficiencia das enerxías utilizadas na aula, debemos pensar en maximizalas, por iso é polo que o illamento e a climatización sexan factores importantes ligados á eficiencia enerxética.

Un bo illamento é o primeiro paso para ter unha aula eficiente, que pode comportar ata un 30 % de aforro en calefacción e aire acondicionado.

• Instalando un bo illamento conséguese reducir o consumo do sistema de climatización. Se se opta por fibras vexetais como a cortiza, materias primas de fontes sustentábeis, tales como ladrillos cerámicos, madeira, adobe, pedra ou ben materias primas recicladas, lógrase mellorar a circulación do aire e a transpiración da aula.
• Os recubrimentos exteriores vexetais, como os xardíns verticais, nas zonas comúns, patio, corredores, etc. optimizan a eficiencia enerxética ao resgardar a temperatura interna, mitigando o contraste coa temperatura exterior.
• A instalación de toldos no patio contribúe a rebaixar a temperatura interior da aula, reforzar o grao de illamento das xanelas e reducir o consumo de enerxía en climatización. Algúns modelos de toldos chegan a rebotar ata o 94 % da calor do sol.
• As persianas permiten mellorar o illamento e aforrar enerxía. No inverno, permiten gañar ata 4 °C de temperatura fronte a unha xanela sen persiana. No verán, reducen un 70 % a entrada de calor.

3. AUTOCONSUMO E ENERXÍAS RENOVÁBEIS

O sol e o vento proporcionan enerxía limpa, ecolóxica, gratuíta e, sobre todo,inesgotábel. Por cada kW de enerxía eléctrica producida con paneis solares ou aeroxeradores, afórranse 800 kg de emisións de dióxido de carbono ao ano.

Xerar enerxía en forma de autoconsumo, sen apenas danar a contorna e reducindo as emisións contaminantes, é outro factor para ter en conta á hora de deseñar unha aula o un colexio sustentábel.

• Instalando placas solares fotovoltaicas, lógrase un medio autosuficiente para producir electricidade necesaria para a aula (pantalla, proxector, etc.)
• O uso dos colectores solares térmicos pode servir para quecer a auga dos aseos, vestiarios ou do comedor.
• A enerxía eólica é a que se obtén grazas á forza que exerce o vento sobre as pas dun aeroxerador que a transforma en enerxía eléctrica.

Ao optar polo autoconsumo xerado polas enerxías renovábeis, lograrase, por un lado,reducir o uso de combustíbeis fósiles a emisión de gases contaminantes e a pegada ambiental, e polo outro, contribúese ao desenvolvemento sustentábel.

4. ECONOMÍA CIRCULAR

A economía circular é un modelo de produción e consumo que implica compartir, reutilizar, reparar, renovar e reciclartodo o que se usa, emprega e gasta no día a día, sendo tamén aplicábel na contorna escolar.

Unha das súas chaves é alongar a vida útil dos materiais escolares que cada familia adquire ao comezo do curso (cadernos, follas, lapis e rotuladores, etc.) e considerar os seus residuos como novos recursos para que poidan incorporarse de novo como material para manualidades, facer exercicios, etc.

• Xestión de materiais escolares: Racionalizar o uso de produtos como pupitres, cadeiras, bancos, encerado, etc. alongando a súa vida útil. Fomentar a reciclaxe e aproveitamento doutros materiais xerados no colexio para transformalos en útiles para a aula, acondicionados para novos usos didácticos.

Por outro lado, non debemos esquecer os residuos que se xeran na aula (papel, restos de lapis, etc.) e os residuos orgánicos xerados no momento do recreo ou do comedor. Reciclar estes restos e convertelos en abono para enriquecer o chan do horto escolar é un bo exemplo de circularidade.

• Reciclando calquera obxecto ou material, ou dándolles novos usos e funcións de uso dentro da aula.
• Reutilizando envases tales como tarros de cristal, ou caixas de froita, para manualidades, proxectos, maquetas, ou simplemente como recipientes.
• Reciclando os residuos orgánicos para facer compost obtense un fertilizante natural que achega ás plantas os nutrientes que necesitan.

Calcúlase que, en 2050, poderíase necesitar o equivalente a case tres planetas para proporcionar os recursos naturais necesarios para manter os estilos de vida actuais.

5. SAÚDE E AMBIENTE: XESTIÓN DE RESIDUOS, CONSUMO RESPONSÁBEL

A temperatura ambiente, o ambiente ou o interior das aulas teñen un gran envolvemento nobenestar e na saúde dos e as escolares, xa que repercuten na concentración e a súa predisposición ao estudo, polo que existe unha relación entrerendemento escolar e comodidade na aula.

• Ventilación: renovar o aire de forma periódica para asegurar unha calidade do aire, con ventilación cruzada.
• Climatización interior: manter unha temperatura ambiente constante.
• Iluminación natural: tanto para evitar o consumo de enerxía eléctrica como para protexer a saúde ocular dos e as escolares.
• Vexetación: tanto no interior como na exterior da aula, ou do colexio, no patio, por exemplo, as plantas permiten reducir os efectos da contaminación do ambiente e dos ruídos, á parte de contribuír a unha maior comodidade no apartado climático e térmico.